وندهای زبان فارسی
مهمترین پیشوندها عبارتند از:
1 – ب + اسم = بهنوش ، بنام (در معنای مشهور)
2 – با + اسم = با ادب ، باهنر ، با هوش ، با نشاط
3 – بی + اسم = بی سواد ، بی هوش ، بی هنر ، بی ادب
4 – نا + اسم = ناشکر ، نا امید ، نا فرمان ، نا اهل
5 – هم + اسم = همدل ، همراه ، هم خانواده ، هم وطن
6 – نا + بن فعل = نا شناس ، نادان ، ناتوان
7 – ن + بن فعل = نشکن (لیوان نشکن) ، نسوز (پنبه ی نسوز، آجر نسوز)
مهمترین میان وندها عبارتند از :
1 – میان وند ( ا ) = گوناگون ، سراسر ، برابر ، رنگارنگ ، سراپا ، دوشادوش
2 – میان وند ( و ) = پیچ و تاب ، کم و بیش ، چون و چرا ، زدوخورد ، رفت و آمد
3 – میان وند ( به ) = پا به پا ، دست به دست ، شانه به شانه ، نو به نو ، خود به خود
4 – میان وند ( تا ) = سرتاسر ، گوش تا گوش
5 – میان وند ( وا ) = جورواجور
مهمترین پسوندها عبارتند از:
الف – پسوند مکان :
1 – پسوند ( ان ) = باختران ، خاوران
2 – پسوند ( دان ) = گلدان ، نمکدان
3 – پسوند ( زار ) = نمک زار ، علف زار
4 – پسوند ( سار ) = کوهسار ، چشمه سار
5 – پسوند ( ستان ) = گلستان ، بلوچستان
6 – پسوند ( سیر ) = گرمسیر ، سردسیر
7 – پسوند ( کده ) = دانشکده ، دهکده
8 – پسوند ( گاه ) = دانشگاه ، فروشگاه
9 – پسوند ( لاخ ) = سنگلاخ
ب – پسوندهای زمان :
1 – پسوند ( ان ) = بهاران ، بامدادان
2 – پسوند ( گاه ) = سحرگاه ، صبحگاه
ج – پسوندهای تصغیر:
1 – پسوند ( چه ) = دفترچه ، باغچه
2 – پسوند ( ک ) = پسرک ، شهرک
د – سایر پسوندها: که بعضی صفت سازند و بعضی اسم ساز
1 – پسوند ( ه ) = سفیده ، زرده ، دیده ، اندیشه ، دندانه ، دسته
2 – پسوند ( ی ) = خوبی ، روشنی ، تهرانی ، علمی ، صنعتی ، خوردنی
3 – پسوند ( ور ) = هنرور ، پهناور ، سخنور
4 – پسوند ( گین ) = غمگین ، شرمگین
5 – پسوند ( مند ) = ثروتمند ، هنرمند
6 – پسوند ( اومند ) = برومند ، تنومند
7 – پسوند ( ناک ) = غمناک ، ترسناک ، وحشتناک
8 – پسوند ( انه ) = مردانه ، زنانه ، صبحانه
9 – پسوند ( انی ) = نورانی ، روحانی
10 – پسوند ( چی ) = تلفن چی ، درشکه چی ، پست چی
11 – پسوند ( گان ) = دهگان ، مهرگان
12 – پسوند ( گانه ) = جداگانه ، دوگانه
13 – پسوند ( گون ) = نیگون ، گلگون
14 – پسوند ( فام ) = سرخ فام ، گلفام
15 – پسوند ( آسا ) = رعد آسا ، برق آسا
16 – پسوند ( دیس ) = تندیس ، گلدیس ، طاقدیس
17 – پسوند ( وار ) = سوگوار ، امیدوار ، دیوانه وار
18 – پسوند ( وش ) = پریوش ، مهوش
19 – پسوند ( نده ) = گوینده ، شنونده ، رونده
20 – پسوند ( ار ) = پرستار ، خریدار ، دیدار
21 – پسوند ( گر ) = توانگر ، آهنگر ، زرگر
22 – پسوند ( کار ) = تراش کار ، طلب کار
23 – پسوند ( گار ) = آموزگار ، پرهیزگار
24 – پسوند ( یت ) = جمعیت ، انسانیت
25 – پسوند ( ین ) = آهنین ، زرین ، پشمین ، رنگین
26 – پسوند ( ینه ) = زرینه ، پشمینه
27 – پسوند ( ا ) = بینا ، دانا ، کوشا ، جویا
28 – پسوند ( ان ) = خندان ، گریان ، روان
